Wat is inkopen van apparatuur als dienst?

Hoe kun je apparatuur inkopen als dienst toepassen?

Als je elektrische of elektronische apparaten aanbesteedt als dienst in plaats van als product, blijft de producent of leverancier eigenaar van de apparaten. Aan de hand van circulaire inkoopcriteria kunnen overheden de partij kiezen van wie zij deze dienst afnemen. Je kan de inschrijvers bijvoorbeeld vragen een plan van aanpak aan te leveren voor het vergroten van de circulariteit van de apparaten. Voorbeelden voor andere circulaire inkoopvoorwaarden voor elektronica vind je in de 

Het bedrijf dat de aanbesteding wint, stelt de apparaten ter beschikking aan de overheid, maar blijft als eigenaar verantwoordelijk voor het onderhoud en reparaties van de apparaten. Op deze manier wordt het bedrijf gestimuleerd om de levensduur van de apparaten te verlengen tijdens de ontwikkelfase door een circulair ontwerp. Tijdens de gebruiksfase is het voor de eigenaar van de apparaten gunstig om de levensduur van de apparaten te verlengen door de apparaten goed te onderhouden en te repareren.

Daarnaast kun je de producent/leverancier verplichten om de apparaten aan het einde van de levensduur weer in te nemen, te hergebruiken, refurbishen, repareren en in ieder geval te recyclen. Wanneer het dienstcontract afloopt vóór het einde van de levensduur van een product, kan de producent/leverancier het product weer inzetten voor hergebruik bij een andere organisatie.

 heeft ziekenhuisbedden (elektronische meubels) aanbesteed als dienst. Elk bed en matras blijft eigendom van de dienstverlener, met als doel om die te motiveren een product in te zetten dat zo lang mogelijk meegaat en waarvan onderdelen makkelijk vervangen of hergebruikt kunnen worden. 

 ingekocht als dienst. Hiermee wilde Schiphol de traditionele manier van produceren, gericht op een beperkte levensduur en zo snel mogelijk vervangen, doorbreken.

Een ander initiatief vanuit de markt is het circulair gebruiksmodel ‘

’ van Mitsubishi voor liften. Hiermee kun je het gebruik van liften kopen, terwijl het eigendom bij Mitsubishi blijft, die de liften onderhoudt en repareert. Dit leidt tot een samenwerking waarin kwaliteit, transparantie en duurzaamheid centraal staan. Deze circulaire liften worden onder meer gebruikt door 

In een samenwerking tussen Stichting Het Groene Brein, Landal GreenParks en Turntoo is in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een 

 opgesteld: ‘Producten inkopen als service: verzamelde inzichten vanuit het inkoopproces huishoudelijke apparatuur bij Landal GreenParks’.

In de Aanbestedingswet 2012 wordt onderscheid gemaakt tussen overheidsopdrachten voor werk, leveringen en diensten. Een overheidsopdracht voor diensten wordt gesloten tussen een of meer dienstverleners en een of meer aanbestedende diensten en heeft betrekking op het verlenen van andere diensten dan diensten die vallen onder overheidsopdrachten voor werk (artikel 1.1 Aanbestedingswet 2012). In het aanbestedingsrecht is ‘diensten’ dus een restcategorie.

Meer informatie over dit onderscheid tussen drie verschillende soorten overheidsopdrachten vind je op 

de website van Kenniscentrum Europa Decentraal

Door elektrische en elektronische apparaten aan te besteden als dienst, blijft één bedrijf tijdens de levenscyclus verantwoordelijk voor onderhoud en reparatie. En bij einde contract voor hergebruik en recyclen.

Wat is een convenant?

De overheid kan met relevante markt- en ketenpartijen, zoals producenten en verkopers van elektronica, een juridisch bindend convenant sluiten om de circulariteit van elektrische en elektronische apparaten te verbeteren. Dit kan leiden tot een betere ketensamenwerking.

In het convenant kan de overheid met de marktpartijen bijvoorbeeld de volgende afspraken maken:

hoe marktpartijen het ontwerp van apparaten meer circulair kunnen maken door de levensduur en herbruikbaarheid te vergroten en het primaire grondstoffenverbruik te verminderen door toepassing van (meer) secundaire materialen of het verlagen van de milieu-impact door een levenscyclus-analyse

het aanbieden van laagdrempelige reparatiediensten aan consumenten door verkopers en producenten van elektronica

concrete maatregelen waarmee de overheid en marktpartijen consumenten kunnen stimuleren om elektrische en elektronische apparaten zoveel mogelijk te laten repareren

het verminderen van reclame voor nieuwe elektrische en elektronische apparaten

hoogwaardig inzamelen en refurbishen van elektrische en elektronische apparaten die niet gerepareerd kunnen worden, zodat die niet bij het afval belanden. De overheid kan een keurmerk voor refurbished apparaten promoten dat consumenten meer vertrouwen geeft in refurbished apparaten.

de manier waarop de overheid marktpartijen kan stimuleren en hoe zij het repareren en refurbishen van elektrische en elektronische apparaten kan faciliteren

Op dit moment hebben overheden nog geen convenant gesloten met marktpartijen over het vergroten van de circulariteit van elektrische en elektronische apparaten.

Een voorbeeld van een convenant voor circulaire elektronica is een Europees 

convenant van de European Refurbishment Association

 (EUREFAS). De Nederlandse online marktplaats 

Met het ondertekenen van dit convenant hebben de leden van 

 afgesproken om samen te werken aan een kwalitatief hoogstaande sector voor refurbished elektronische apparaten. Zij hebben kwaliteitsrichtlijnen opgesteld voor opgeknapte elektronische apparaten om op die manier te zorgen voor meer vertrouwen van de consument in refurbished apparaten.


Voorwaarden

In de wet zijn geen specifieke regels voor convenanten opgenomen. Om die reden zijn alleen algemene wettelijke regels van toepassing die betrekking hebben op alle niet nader gespecificeerde overeenkomsten. Bijvoorbeeld over wanneer een overeenkomst tot stand komt (artikel 6:217 BW). Verder geldt contractvrijheid, dus partijen zijn vrij om afspraken te maken over de inhoud van het convenant, zoals de juridische afdwingbaarheid. Voor overheden gelden wel de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, ook bij het sluiten van contracten.

Door een convenant aan te gaan kun je de betrokkenheid van een brede  groep partijen waarborgen en samenwerking stimuleren. Dat kun je inzetten om circulariteit van elektr(on)ische apparaten te stimuleren. 

Wat is een subsidie?

Wat is een repaircafé?

Hoe kun je subsidie voor een repaircafé toepassen?

Eigenaren van elektrische of elektronische apparaten kunnen bij een repaircafé op een laagdrempelige manier een apparaat repareren of laten repareren. Door gereedschap, materiaal en expertise gratis beschikbaar te stellen voor bezoekers, promoten repaircafés het repareren van elektronische apparaten.

Als een apparaat niet tijdens een repaircafé gerepareerd kan worden, kunnen de bezoekers worden doorverwezen naar professionele reparateurs. Of naar bedrijven die de apparaten innemen voor hergebruik of om te refurbishen. Op deze manier eindigen de apparaten niet als afval als die niet gerepareerd kunnen worden in het repaircafé. 

Door het stimuleren van repaircafés met een subsidieregeling, kun je voorkomen dat kapotte elektronische apparaten die nog gerepareerd kunnen worden, onnodig worden weggegooid. Het verlengen van de levensduur van apparaten zorgt ervoor dat er minder grondstoffen nodig zijn om de apparaten te recyclen en primaire grondstoffen om nieuwe apparaten te produceren.

 heeft een subsidieregeling opgesteld voor verenigingen, scholen en kerken die een repaircafé willen organiseren. Het repaircafé wordt elke maand of twee maanden georganiseerd en duurt twee uur. De vergoeding is 125 euro per repaircafé, tot maximaal 12 repaircafés per jaar.

Tijdelijke subsidieregeling samenwerking verenigingen rond afval gemeente Barneveld

. Er zijn voorwaarden aan de subsidie verbonden. Zo moeten er tijdens een repaircafé minimaal twee vrijwilligers aanwezig zijn. Daarnaast moet de vereniging bijhouden welke spullen er worden gebracht en of die spullen daadwerkelijk zijn gerepareerd tijdens het repaircafé. Die lijst moet uiterlijk een week na het plaatsvinden van het repaircafé met de gemeente worden gedeeld. Hiermee wordt de subsidieregeling gekoppeld aan het doel van de gemeente Barneveld om afval te reduceren.

In 2020 stelde het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat 100.000 euro 

 ter ondersteuning aan Stichting Repair Café. Deze stichting helpt lokale repaircafés bij het starten van een eigen repaircafé. 

In artikel 4.21 e.v. in het Algemene wet bestuursrecht (Awb) is de wettelijke regeling voor subsidies opgenomen. Uit artikel 4:23 lid 3 Awb blijkt in welke gevallen de overheid een subsidie kan verlenen zonder dat daarvoor een wettelijke grondslag of subsidieregeling vereist is, zoals bij een incidentele subsidie. De grondslag voor het sluiten van een uitvoeringsovereenkomst is te vinden in artikel 4.36 Awb.

Met een subsidieregeling kan het organiseren van repaircafés worden gestimuleerd. Repaircafés kunnen de levensduur van elektr(on)ische apparaten verlengen, waardoor deze minder snel weggegooid worden.

Wat is een verbod van ongeadresseerde reclamefolders?

Een deel van de ongeadresseerde reclamefolders bestaat uit reclame voor (afgeprijsde) nieuwe elektronische apparaten. Consumenten worden hierdoor onnodig vaak gestimuleerd om nieuwe apparaten te kopen. Het invoeren van een systeem met JA-JA-stickers leidt tot minder ongeadresseerde reclamefolders. Dit is een prikkel minder om nieuwe elektronische apparaten te kopen. 

Daarnaast is het belangrijk een (online) meldpunt te maken zodat burgers een melding kunnen maken als zij toch ongewenst reclamefolders ontvangen. Zie bijvoorbeeld het 

Zie voor actuele informatie over verkoop, gebruik en afgedankte elektronische en elektrische apparatuur de 

Gemeente Amsterdam is op 1 januari 2018 overgestapt naar een systeem met Ja / Ja stickers voor ongeadresseerde reclamefolders. In artikel 18 lid 2 van de 

Ongeadresseerd reclamedrukwerk mag uitsluitend bezorgd worden of laten worden bij een woning, bedrijf of woonschip als de bewoner of gebruiker kenbaar heeft gemaakt prijs te stellen op het ontvangen ervan.

Als een inwoner van gemeente Amsterdam toch ongewenste reclamefolders ontvangt, kan hiervan 

In de gemeente Amsterdam heeft deze maatregel gezorgd voor 10% minder papierafval. Daarmee 

Amsterdam jaarlijks tussen 135.000 en 285.000 euro aan verwerkingskosten.

Inmiddels hebben ook de volgende gemeenten een systeem met JA-JA-stickers ingevoerd:

De gemeenteraad stelt een afvalstoffenverordening vast in het belang van de bescherming van het milieu (artikel 10.23 Wet Milieubeheer). Gemeenten zijn op grond van artikel 10.23 Wet Milieubeheer en artikel 149 Gemeentewet ook bevoegd om in de afvalstoffenverordening regels op te nemen voor het voorkomen of het verminderen van afval, zoals door middel van een JA-JA-stickersysteem. Dit is ook niet in strijd met het geldende afvalbeheerplan (LAP3) omdat een JA-JA-stickersysteem tot minder papierafval leidt en dat komt overeen met een belangrijke doelstelling van het afvalbeheerplan: afvalpreventie. 

 bevestigd dat gemeenten bevoegd zijn om ongeadresseerde reclamefolders te verbieden in de afvalstoffenverordening met een JA-JA-stickersysteem.

Door ongeadresseerde reclamefolders te verbieden, kun je reclame voor nieuwe elektr(on)ische apparaten in de gemeente terugdringen.

Wat is een raamovereenkomst?

Hoe kun je een raamovereenkomst toepassen?


 (expertisecentrum aanbesteding) geeft op zijn website meer informatie over wat een raamovereenkomst is en onder welke voorwaarden hiervan gebruik mag worden gemaakt.

Overheden kunnen een raamovereenkomst opnemen in de aanbestedingsprocedure voor de inkoop en het onderhoud van elektronische apparaten. Aan de hand van circulaire inkoopcriteria kunnen overheden de partij kiezen met wie zij de raamovereenkomst afsluiten. Je kan de inschrijvers bijvoorbeeld vragen een plan van aanpak aan te leveren voor het vergroten van de circulariteit van de apparaten. In het gunningsproces kun je bijvoorbeeld op basis van de volgende criteria punten toekennen:

SMART formulering met meetbare effecten die voor beoordelaars te verifiëren zijn.

Naarmate een apparaat energiezuiniger is, wordt dit hoger gewaardeerd.

Naarmate meer circulair materiaal wordt toegepast, wordt dit hoger gewaardeerd.

Naarmate meer producten worden hergebruikt, wordt dit hoger gewaardeerd.

Naarmate meer kritische (schaarse) grondstoffen worden teruggewonnen (hergebruikt), wordt dit hoger gewaardeerd.

De Rijksoverheid heeft ook een overzicht gemaakt van voorbeelden van gunnings- en selectiecriteria waarmee je circulair elektrische of elektronische apparaten kunt inkopen. Zie 

 die de overheid heeft ontwikkeld voor maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI).

Nadat de (de)centrale overheid een raamovereenkomst heeft gesloten met de geselecteerde partij of partijen, kunnen zij voor de duur van een aantal jaar samen ambities op het gebied van circulaire elektronische apparaten waarmaken. Hiervoor kunnen de overheid en de opdrachtnemer een groeipad afspreken.

Dit is dus een meerjarige samenwerking en dat heeft veel voordelen, zoals:

een programmatische / projectoverstijgende aanpak;

meer innovatie- en investeringsbereidheid;

langdurige onderhouds- en reparatieservice voor de apparaten.

Het is ook mogelijk om af te spreken dat de overheid de overeenkomst tussentijds opzegt of niet verlengt als de opdrachtnemer binnen een bepaalde periode niet de overeengekomen duurzame prestaties heeft behaald. Dit geeft meer zekerheid dat de duurzame ambities behaald worden gedurende de looptijd van de raamovereenkomst.

 heeft in 2023 een aanbesteding georganiseerd voor een raamovereenkomst voor de levering van ICT gerelateerde End User Devices (EUD’s), zoals mobiele telefoons en laptops en daarbij behorende diensten. In deze aanbesteding heeft gemeente Haarlem twee circulaire subgunningscriteria toegepast. De inschrijvers konden in totaal 300 van de 700 punten verdienen met de volgende subgunningscriteria: 



1. Duurzaamheid Ontwikkelplan grondstoffen

De inschrijvers moesten in een ontwikkelplan beschrijven hoe zij voor een zo circulair mogelijke omgang met grondstoffen zorgen gedurende de looptijd van de raamovereenkomst. De ingediende ontwikkelplannen werden aan de hand van de volgende aspecten beoordeeld door gemeente Haarlem: 

De visie op grondstofgebruik, gewaardeerd volgens de hiërarchie van de R-ladder: bijdragen aan hogere treden worden hoger gewaardeerd dan bijdragen aan lagere treden.

Mate waarin het plan van aanpak SMART is beschreven: hoe SMARTER hoe hoger de waardering.

Betrokkenheid van samenwerkingspartners in de gehele keten: hoe meer betrokkenheid hoe hoger de waardering.

Motivatie van de rol van de diverse ketenpartijen en aanbestedende partij: hoe duidelijker de rol is omschreven, hoe hoger de waardering.

Voor dit onderdeel moesten de inschrijvers aangeven:

welk percentage van de door hen geleverde verpakkingen wordt ingezameld/meegenomen;

welk percentage van de door hen geleverde verpakkingen wordt hergebruikt;

welk percentage van de door hen geleverde verpakkingen wordt gerecycled;

hoe de gebruikte verpakkingen worden verwerkt in de afvalfase;

in geval van hergebruik: welk systeem in werking is om de verpakking te hergebruiken (denk bijvoorbeeld aan een statiegeldsysteem);

in geval van recycling: welke recycler dit materiaal recyclet. 

Naarmate de inschrijver beter zorg droeg voor het inzamelen en recyclen van de verpakkingen, werd dit deel van de inschrijving hoger gewaardeerd.

Welke procedure gevolgd moet worden bij het aanbesteden van de raamovereenkomst, hangt af van de totale geraamde waarde van alle voorgenomen opdrachten of projecten tijdens de looptijd van de raamovereenkomst. Als die waarde boven het Europees drempelbedrag ligt, moet de raamovereenkomst volgens de Europese procedure aanbesteed worden. Als het geraamde bedrag onder de drempels uitkomt, dan mag de nationale procedure gevolgd worden.

Een raamovereenkomst mag in principe voor een maximale periode van 4 jaar worden aangegaan, maar het is mogelijk om een raamovereenkomst met een langere looptijd te sluiten als deze keuze goed wordt gemotiveerd. Tijdens deze looptijd mag de aanbestedende dienst onbeperkt opdrachten verstrekken aan de contractpartij(en) zonder opnieuw een aanbestedingsprocedure te volgen.

Door het gebruik van een raamovereenkomst kunnen overheden ambitieuze en langdurige afspraken maken over circulaire inkoop en onderhoud van elektr(on)ische apparaten.

De productie en snelle afdanking van elektrische apparaten heeft een negatieve impact

We werken aan een uitgebreid pakket instrumenten om de circulariteit van elektrische apparaten te bevorderen.  En we hebben nu de eerste 5 instrumenten al geselecteerd. Ga dus meteen aan de slag!

instrumenten om circulariteit van elektr(on)ische apparaten te bevorderen

De productie en veelvuldig snelle afdanking van elektrische apparatuur gaat gepaard met grootschalige druk op sociale en ecologische systemen, waardoor circulariteit in deze productgroep essentieel is. 

Beta

versie -

Lees meer

Elektr(on)ische apparaten

Elektr(on)ische apparaten

Eerste 5 instrumenten om circulariteit van elektr(on)ische apparaten te bevorderen

Elektr(on)ische apparaten aanbesteden als dienst

Stimuleer de circulariteit van elektr(on)ische apparaten met een convenant

Stimuleer repaircafés met subsidie

Verbied ongeadresseerde reclamefolders met JA-JA-stickersysteem

Zet in op circulaire apparaten met een raamovereenkomst

Doe met ons mee

Volg ons op:

Productketens

Over CircuLaw

Doe met ons mee

Volg ons op: