Op basis van de ESPR worden eisen gesteld aan onder meer de duurzaamheid, herbruikbaarheid, repareerbaarheid en recyclebaarheid van producten. Hiermee bevordert de ESPR de circulariteit van producten: producten zijn bijvoorbeeld makkelijker te repareren en gaan daardoor langer mee. Daarnaast zorgt het digitale productpaspoort ervoor dat consumenten beter geïnformeerd zijn over de duurzaamheid van producten. Hierdoor worden consumenten gestimuleerd om te kiezen voor duurzamere producten, of zelfs af te zien van de aanschaf van een product. Ook is er informatie beschikbaar over hoe een product zo lang mogelijk meegaat en wat er met een product moet gebeuren aan het einde van de levenscyclus, wat de circulaire economie ook ten goede komt.

. Een van de speerpunten van het Actieplan is het ontwikkelen van wetgeving voor duurzame producten. Producten zijn namelijk nog te vaak ontworpen zonder oog te hebben voor duurzaamheid: ze gaan bijvoorbeeld snel stuk of kunnen niet makkelijk gerepareerd worden. Hierdoor raken producten vroegtijdig verouderd en worden producten onnodig snel vervangen. Dit kost veel energie en grondstoffen, want de oude producten moeten verwerkt worden en er komen nieuwe producten voor in de plaats.

Het ontwerpproces heeft een grote impact op de levensduur van een product: tot maar liefst 80% van de milieu-impact van een product wordt bepaald in de ontwerpfase. Om de circulariteit van producten te bevorderen kan de Europese Commissie op basis van de ESPR producteisen stellen. Deze eisen omvatten zowel prestatie-eisen als informatie-eisen die de duurzaamheid van een product moeten bevorderen. Hierdoor worden producten meer circulair ontworpen en zijn consumenten beter geïnformeerd over de duurzaamheid van producten.


Wat is ESPR?

De Europese Commissie is bevoegd om producteisen voor verschillende productgroepen vast te stellen in 

Gedelegeerde handelingen worden vastgesteld om richtlijnen aan te vullen, zonder dat er een uitgebreid wetgevingsproces doorlopen wordt. 

. Deze nader gestelde eisen hebben betrekking op onder andere de volgende aspecten van een product:

Grondstoffengebruik en grondstoffen-efficiëntie

De Commissie is van plan om 30 gedelegeerde handelingen vast te stellen tussen 2024 en 2030. Binnen 9 maanden na de inwerkingtreding van de ESPR, zal de Europese Commissie een niet-bindende lijst opstellen met daarin de productgroepen die tussen 2024 en 2027 geprioriteerd zullen worden. Voor die producten is al duidelijk dat er gedelegeerde handelingen opgesteld gaan worden. Het gaat om de volgende productgroepen:

Elektronica en energiegerelateerde producten

De eisen gelden ook voor producten die verwerkt worden in andere producten en voor producten die nog verder bewerkt worden.

Er zijn ook productgroepen die juist zijn uitgesloten van producteisen. Zo mogen er geen eisen gesteld worden aan onder andere voedsel en medicijnen.

Een belangrijk element van de ESPR is het digitaal productpaspoort. Een digitaal productpaspoort is een ‘tag’ (zoals een QR-code) op een product, die gescand kan worden en informatie geeft over de duurzaamheid van een product. Op basis van die informatie kunnen consumenten de mate van duurzaamheid van verschillende producten makkelijker vergelijken en duurzamere keuzes maken. Ook moet het productpaspoort ervoor zorgen dat producten vaker hergebruikt of gerecycled kunnen worden.

Een digitaal productpaspoort moet minimaal informatie bevatten over de producteisen die in gedelegeerde handelingen zijn vastgesteld. Verder kan een productpaspoort, waar toepasselijk, ook de volgende informatie bevatten:

Hoe een product presteert: de score op het gebied van repareerbaarheid en duurzaamheid, en de CO2- of ecologische voetafdruk

Informatie voor consumenten over hoe een product zo duurzaam mogelijk geïnstalleerd, gebruikt en gerepareerd kan worden, en wat er met een product moet gebeuren aan het einde van de levensduur

Informatie voor verwerkingsfaciliteiten over hoe een product gedemonteerd, hergebruikt, gerenoveerd, gerecycled of vernietigd moet worden

Overige informatie die consumenten kan stimuleren duurzamere keuzes te maken

De ESPR stelt ook regels over het weggooien en vernietigen van onverkochte consumentenproducten. Zo bevat de verordening een algemeen beginsel waarin staat dat marktdeelnemers passende maatregelen moeten nemen om te voorkomen dat onverkochte consumentenproducten vernietigd worden.

Als een marktdeelnemer onverkochte consumentenproducten weggooit of laat weggooien, geldt een informatieplicht. Marktdeelnemers moeten de volgende informatie op een toegankelijke manier op hun website weergeven:

De hoeveelheid en gewicht van de weggegooide producten, per jaar en per productgroep

Het deel van de producten dat gereedgemaakt is voor hergebruik, herfabricage, recycling en andere vormen van terugwinning

Wat de marktdeelnemer eraan doet om te voorkomen dat de producten worden vernietigd

Voor midden- en grote bedrijven geldt een vernietigingsverbod voor bepaalde onverkochte consumentenproducten, zoals kledingstukken. De Commissie kan met gedelegeerde handelingen producten toevoegen aan de productlijst. Voor middelgrote bedrijven geldt een transitieperiode: 6 jaar na de inwerkingtreding van de verordening gaat het verbod voor hen in.

Er zijn verschillende actoren die ervoor moeten zorgen dat producten voldoen aan de producteisen van de Europese Commissie. Zo moeten fabrikanten ervoor zorgen dat producten ontworpen en gemaakt zijn in lijn met de vereisten. Ook zijn fabrikanten verantwoordelijk voor het voldoen aan de informatievereisten en moet het digitale productpaspoort aanwezig zijn. Voordat een product op de markt komt, moeten fabrikanten een conformiteitsbeoordeling uitvoeren en technische documentatie opstellen. Daarna stelt de fabrikant een prestatieverklaring op en wordt een CE-markering op het product geplaatst.

Importeurs moeten controleren of producten voldoen aan de eisen die in gedelegeerde handelingen gesteld zijn. Voordat een product de markt op mag, checkt de importeur of de verantwoordelijkheden van de fabrikant zijn uitgevoerd.

Tot slot moeten distributeurs verifiëren dat een product een CE-markering heeft en een gebruiksaanwijzing bevat. Als de distributeur vermoedt dat een product of de fabrikant niet aan de eisen voldoet die in een gedelegeerde handeling zijn gespecificeerd, mag de distributeur het product niet op de markt brengen zolang dit het geval is.

Duurzame producten kunnen een hogere prijs met zich meebrengen. Om te voorkomen dat consumenten hierdoor ontmoedigd worden om duurzamere keuzes te maken, mogen lidstaten incentives gebruiken voor productgroepen die zijn vastgesteld in gedelegeerde handelingen. Denk bijvoorbeeld aan het verstrekken van eco-vouchers of het invoeren van belastingheffingen voor duurzame producten. De stimulerende maatregelen moeten gericht zijn op de meest duurzame producten: producten uit de twee hoogste prestatieklassen van de verordening of producten met een 

Om te voorkomen dat producteisen een te grote financiële en administratieve last vormen voor het MKB, moet de Europese Commissie ervoor zorgen dat er initiatieven komen die het MKB ondersteuning bieden. Daarnaast zorgt de Commissie voor digitale tools (bijvoorbeeld voor het berekenen van een levenscyclusanalyse) en handleidingen waarin de toepassing van de ESPR voor het MKB wordt gefaciliteerd.

Ook lidstaten moeten passende maatregelen nemen om het MKB te helpen bij het implementeren van producteisen die in gedelegeerde handelingen zijn gespecificeerd. Hiervoor is afstemming met belangenorganisaties nodig.


Overzicht verplichtingen uit ESPR

De ESPR is algemeen van toepassing en stelt voornamelijk eisen aan producten. Dit betekent dat de ESPR veelal verplichtingen omvat voor fabrikanten, importeurs, distributeurs en marktdeelnemers. Zij moeten ervoor zorgen dat de producten voldoen aan de gestelde eisen.

Voor wie geldt ESPR?

De ESPR is een verordening. Dit betekent dat de ESPR, zodra de verordening in werking treedt, direct bindend en rechtstreeks toepasbaar is in EU-lidstaten. De verordening mag niet in nationale wetgeving worden omgezet, zodat alle lidstaten de ESPR op dezelfde manier toepassen. In het geval er nationale wetgeving is die onverenigbaar is met de ESPR, geldt de ESPR boven nationale wetgeving.

Daarbij komt dat in de verordening is omschreven dat lidstaten nadere regels moeten stellen die zien op de naleving van de verplichtingen uit de ESPR, waaronder regels over het opleggen van boetes.

ESPR in de nationale rechtsorde

De Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR) is een kaderverordening op basis waarvan producteisen gesteld kunnen worden aan vrijwel alle fysieke producten. Deze producteisen zijn erop gericht om producten duurzamer te maken.

Om de inkoop van duurzame producten te stimuleren in Europese aanbestedingsprocedures, mag de Europese Commissie 

De regels over duurzaam aanbesteden gelden alleen voor Europese aanbestedingsprocedures. De Europese drempelwaarden worden elke twee jaar opnieuw vastgesteld door de Europese Commissie. Als een opdracht gelijk of hoger is dan de gestelde drempelwaarde, moet de aanbestedende dienst voldoen aan de minimumvereisten op het gebied van duurzaamheid. Voor onderdrempelige opdrachten geldt geen verplichting, maar kan op basis van vrijwilligheid gebruikgemaakt worden van deze minimumeisen. 

 vaststellen waaraan aanbestedende diensten - en dus decentrale overheden - moeten voldoen.

De Commissie is bevoegd om de minimumvereisten vast te leggen in een 

Een uitvoeringsbesluit is een besluit waarin nadere regels worden gesteld, zodat EU-lidstaten wetgeving op dezelfde manier uitvoeren.

. Er mogen alleen eisen gesteld worden aan producten die al in gedelegeerde handelingen zijn opgenomen. 

De vereisten kunnen als volgt worden vormgegeven:

Technische specificaties: gebaseerd op de twee hoogste prestatieklassen, de hoogste scores of de beste prestatieklassen zoals nader bepaald in een gedelegeerde handeling. Bijvoorbeeld: een product moet een bepaalde CO2-voetprint hebben.

Gunningscriteria: indien gepast moeten de gunningscriteria een minimumgewicht hebben van tussen de 15% en 30%, zodat de aanbestedingsprocedure voorrang geeft aan de meest duurzame producten.

Clausules voor de uitvoering van de opdracht en streefdoelen: op jaar- of meerjarige basis, moet minimaal 50% van de aanbestedingen bestaan uit de meest duurzame producten. Bijvoorbeeld: decentrale overheden moeten per jaar in minimaal 50% van de aanbestedingsprocedures producten inkopen die ten minste uit 70% gerecycled materiaal bestaan.

Decentrale overheden mogen extra of meer ambitieuze duurzaamheidseisen aan producten stellen, mits de vereisten transparant, objectief en niet discriminerend zijn. In ieder geval tot het moment dat de Europese Commissie een minimumstandaard heeft neergelegd.

Duurzaam aanbesteden


ESPR voorstel gepresenteerd door Europese Commissie.


Voorlopig akkoord bereikt tussen het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie.


De ESPR moet nog formeel worden aangenomen door het Europese Parlement en de Raad van de Europese Unie. Nadat het voorstel is aangenomen, zal de ESPR op de 20e dag na bekendmaking in het EU publicatieblad in werking treden.

Status

De Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR) is een kaderverordening op basis waarvan producteisen gesteld kunnen worden aan vrijwel alle fysieke producten. Deze producteisen zijn erop gericht om producten duurzamer te maken.
Het doel van de ESPR is om de negatieve milieu-impact van producten gedurende de hele levenscyclus te verminderen en producteisen op het gebied van duurzaamheid binnen de interne markt te harmoniseren.


Beta

versie -

Lees meer

Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR)

Status

ESPR Highlights

Relevante EU-wetgeving

Doe met ons mee

Volg ons op:

Productketens

Over CircuLaw

Doe met ons mee

Volg ons op: