Circulaire windturbines bevorderen door tenders bij gronduitgifte

Hoe kunnen tenders bij gronduitgifte de circulariteit van windturbines bevorderen?

Via gronduitgifte kan de overheid circulariteit van windturbines bevorderen. De overheid moet bij gronduitgifte een selectieprocedure (tender) organiseren, waar uiteindelijk een winnende partij wordt gekozen op basis van objectieve, toetsbare en redelijke criteria (zoals is besloten in deze rechterlijke uitspraak). De criteria voor de tender worden in het aanbestedingsrecht (sub)gunningscriteria genoemd. Hoewel de Aanbestedingswet hier niet geldt, betreft het een vergelijkbare procedure en houden wij hier dezelfde bewoordingen aan.

De overheid bepaalt voor elke tender aan welke voorwaarden partijen moeten voldoen en welke criteria prioriteit krijgen. De overheid kan ervoor kiezen het meeste gewicht toe te kennen aan duurzaamheidseisen. De partij die op duurzaamheidsniveau het beste scoort, wint dan de tender. Vervolgens wordt met de winnende partij een overeenkomst gesloten. Uitgangspunt van de overeenkomst is het definitieve ontwerp, dat volledig aan de duurzaamheidseisen voldoet. Op basis van deze overeenkomst kan de gemeente die duurzaamheidseisen handhaven.

Welke voorwaarden kan je in de opdracht opnemen?

Als je wilt zorgen dat de inschrijver zijn windturbines circulair uitbaat, kan je dat in de tender voor de gronduitgifte opnemen. Dat kan op veel manieren. De opdracht bevat verschillende typen vereisten waaraan de uitbater moet voldoen om de tender te winnen. Gronduitgifte is niet wettelijk geregeld. Hoewel de Aanbestedingswet niet geldt, kan wel naar de systematiek van die wet worden gekeken ter inspiratie bij de formulering van de vereisten. Hieronder volgen enkele voorbeelden van eisen die kunnen worden gebruikt bij de procedure van gronduitgifte.

Technische dan wel functionele eisen

Vooraf kan je een programma van eisen opstellen, waarin je precies kan specificeren van welke materialen een windturbine moet worden gemaakt of hoe groot het percentage hernieuwbare materialen moet zijn. Ook kan je eisen dat het gebouw modulair is ontworpen.

Geschiktheidseisen

Dit betreft de eisen waar de inschrijver aan moet voldoen. Deze kun je ook in het programma van eisen opnemen. Een voorbeeld van een geschiktheidseis is het hebben van ervaring met het hoogwaardig hergebruiken van windturbines en onderdelen. De geschiktheidseisen mogen gaan over:

Bijzondere uitvoeringsvoorwaarden

Dit zijn voorwaarden die niet in technische of functionele specificaties uit te drukken zijn, maar eerder gaan over de totstandkoming van het product of de opdracht. Je kan bijvoorbeeld eisen dat de uitvoerder beschikt over of toegang heeft tot een bepaald recyclingsysteem. Ook kan je vragen dat de uitvoerder op een bepaalde manier rapporteert over de circulariteit van de gebruikte materialen. Denk hierbij aan een materialenpaspoort materialenpaspoort of een Decommissioning Plan.

Subgunningscriteria

Tot slot moet het beoordelingskader voor de tender worden vastgesteld: de gunningscriteria. Voor het bepalen van de gunningscriteria kan naar de Aanbestedingswet worden gekeken, die drie soorten gunningscriteria kent:

Als je voor het gunningscriterium BPKV kiest, moet je specificeren waaruit de ‘kwaliteit’ van een inschrijving bestaat: de subgunningscriteria. Je kan de opdracht zo formuleren dat verschillende circulaire kenmerken van invloed zijn bij bepaling van de kwaliteit. Hierbij kun je onder andere denken aan de levenscycluskosten, de mate van demontabiliteit, of de herbruikbaarheid van materialen.

Hoe leg je de opdracht vast?

Hieronder leggen wij uit hoe gronduitgifte via verkoop en via erfpacht kan worden vormgegeven.

Via de koopovereenkomst

De koopovereenkomst wordt gesloten zodra de kopende en de verkopende partij overeenstemming hebben bereikt. De koopovereenkomst geeft aan onder welke voorwaarden bepaalde grond mag worden gekocht. In de koopovereenkomst worden alle afspraken die te maken hebben met de koop vastgelegd. Een overheidslichaam mag geen contractuele verplichtingen stellen over duurzame bouwtechnische voorschriften. Wat een overheidslichaam wel kan doen, is op basis van gelijkwaardigheid en vrijwilligheid afspraken maken om zoveel mogelijk ambities uit het duurzaamheidsbeleid te (laten) realiseren. Deze gelijkwaardigheid en vrijwilligheid kunnen worden gerealiseerd door een tender uit te schrijven. Inschrijving voor een tender is vrijwillig.

Via de erfpachtovereenkomst

Erfpacht geeft aan onder welke voorwaarden bepaalde grond mag worden gebruikt. In de meeste gevallen gaan erfpachtvoorwaarden over de bestemming van het terrein (woon- of bedrijfsruimte) of over de maximale bebouwing. Als een gemeente of provincie grond verpacht waarop windenergie wordt (of zal worden) opgewekt, kunnen ze circulaire eisen in de erfpachtovereenkomst opnemen. Strikt genomen kan de overheid in erfpachtvoorwaarden geen duurzaamheidseisen stellen. Maar dat betekent niet dat de overheid per definitie geen duurzaamheidsaspecten in de overeenkomst tot gronduitgifte kan opnemen. Wanneer die overeenkomst tot stand komt op basis van ‘gelijkwaardigheid en vrijwilligheid’, kan dat namelijk wél. Daaraan kan via een tender voldaan worden. Inschrijving voor een tender is vrijwillig.

Juridische toelichting

Gronduitgifte kan op verschillende manieren plaatsvinden. Wel geldt de beperking dat de overheid zich bij gronduitgifte moet houden aan de regels van het publiekrecht. Dit volgt uit artikel 3:14 Burgerlijk Wetboek. De regeling voor erfpacht is terug te vinden in artikel 5:85 Burgerlijk Wetboek. De regeling voor koop is terug te vinden in artikel 7:1 Burgerlijk Wetboek.